عزاداری سالار شهیدان به سبک نهاوندی ها/ از مراسم شال اندازی تا گل مالی کردن سر و لباس

 از گذشته های دور تا به امروز مردم نهاوند بعد از شهادت امام حسین (ع) و ۷۲ یار باوفایش مانند مردم سراسر دنیا داغدار ایشان هستند و مراسم منحصر به فردی دارند که به مواردی از آنها اشاره می کنیم.

مراسم "چهل منبر" و "شال اندازی رخصت یا مولا" در نهاوند نزدیک به ۲۰۰ سال قدمت دارد و بر اساس کتب تاریخی در دوران قاجار این مراسم در خانه ۴۰ سید حسینی و فاطمی با روشن کردن فانوس و شمع در شب شام غریبان همراه با عزاداری بوده است.

محمد تقی شهبازی استاد دانشگاه و کارشناس مذهبی و تاریخ می گوید: با آغاز ماه محرم، در نهاوند به خاطر ارادت و احساس محبت و  نزدیکی که مردم این شهرستان به حضرت امام حسین(ع) دارند تمام شهر و روستا را سیاهپوش می کنند و شاهد برپایی مراسم و آیین‌های ویژه‌ای مانند آیین ۴۰ منبر و شال اندازی رخصت یا مولا هستیم که در شهرها، روستاها و مناطق مختلف با حضور مردم برگزار می‌شود.

شهبازی بیان کرد: محرم در نزد مردم نهاوند به خاطر عشق بیش از حد به امام حسین(ع) و ۷۲ یار با وفایش از منزلت و جایگاه ویژه ای برخوردار است از این رو مردم نهاوند یک هفته مانده به شروع ماه محرم کار نظافت، تزئین و سیاه پوش کردن نزدیک به ۳۰۰مسجد، حسینیه،زینبیه و تکیه را شروع می‌کنند.

کارشناس مذهبی و تاریخ گفت: در شب اول ماه محرم در نهاوند مراسم سنتی سیاهپوشی رخصت یا مولا که همراه با شال اندازی و پوشیدن عبای مشکی برای بزرگان و پهلوانان و مرشدان است هرساله با حضور صدها نفر همراه با مراسم قرائت قرآن، مداحی، سخنرانی و به صدا درآوردن زنگ عزا توسط پیرترین مرشد نهاوند در گود زورخانه پوریای ولی در نهاوند آغاز می شود.

مراسم شال اندازی در نهاوند به دوران قاجار برمی‌گردد

او افزود: در مراسم رخصت یا مولی به هر نفر میهمانی که از در وارد سالن و گود زورخانه می‌شود همراه با  نواختن  نوای نی و ضرب زنگ عزا یک عدد شال سیاه رنگ اهدا می‌شود در مرحله بعد به مداحان، پهلوانان و مرشدان قدیمی نیز یک دست عبای مشکی رنگ همراه با شال سیاه داده می‌شودو در پایان از حضرت علی (ع) رخصت گرفته می شود که در عزای فرزندش شرکت کنند.

شهبازی بیان کرد: در مراسم دیگری که به دوران قاجار و ماقبل از آن برمی گردد در محله سیدان در نزدیکی امام زاده محمد در کوچه و پس کوچه های قدیمی  مراسم آیینی ۴۰ منبر که همراه با روشن کردن شمع و فانوس است در خانه ۴۰سید حسینی و فاطمی همراه با عزاداری و پخش نذوراتی مانند شیر شربت و حلوا و خرما در شب شام غریبان به یاد کودکان آواره امام حسین(ع) در کوچه پس کوچه های شام و مدینه و کوفه انجام می شود.

تعزیه و حرکت کاروان اسرا یک سنت دیرینه چند صد ساله در نهاوند است

حجت الاسلام حسین گروسی کارشناس دینی هم در مورد مراسم مذهبی نهاوند اظهار داشت: اجرای برنامه هایی مانند تعزیه، تشکیل هیات‌های عزاداری، سینه‌زنی و زنجیرزنی، حرکت اسب و شتران با کجاوه به‌عنوان نمادی از کاروان کربلا و اسرا، برپایی نمایشگاه از بقیع تا کربلا به سبک معماری قدیم در روستای تکه، اطعام و نذری دادن هر روز و شب مردم تا پایان دهه اول ،مراسم خواص تاسوعا و عاشورا و شام‌غریبان از جمله سنت‌های هر سال ماه محرم در نهاوند است.

او تصریح کرد: سنت دیرینه مراسم تعزیه در بیشتر مناطق شهری و روستایی نهاوند تا پایان دهه نخست محرم ظهر و شب‌ها برگزار می‌شود و هنرمندان برپایی تعزیه را نوعی هنرنمایی برای تثبیت و تجلی نهضت حسینی و قیام عاشورا در کربلا می‌دانند.

رئیس سابق اداره تبلیغات  اسلامی نهاوند و ملایر گفت: یکی از مراسم‌ مخصوص بانوان که در کمتر نقاط ایران دیده می‌شود،  مراسم تزئین نام امام حسین(ع) و یک پنجه به نشانه خامس آل عبا با هزاران شاخه گل طبیعی قرمز و سفید رنگ است که توسط بانوان نقاب پوش سیاه رنگ حمل می‌شود.

گروسی افزود: مراسم ویژه نعش گردانی در تعدادی از روستاها از شب تاسوعا تا سه شب بعد از واقعه کربلا توسط بانوان با به دست گرفتن شمع، فانوس و مشعل انجام می شود این کار نمادی از تشییع جنازه امام حسین (ع) و شهدای کربلا است.

 میرحیدر سهرابی عضو شورای هیات مذهبی نهاوند می گوید: نذری دادن با آبگوشت، برنج و قیمه، حلیم محلی، اطعام فقرا و عزاداران و نذری دادن نیز از دیگر رسوم مردم نهاوند است که بساط آن از روز اول محرم تا روز سوم بعد از حادثه عاشورا در بیشتر نقاط نهاوند پهن است.

او گفت: در روزهای تاسوعا و عاشورا بسیاری از مردم در خانه های خود یا مساجد و تکایا به نذری دادن مشغول می شوند علم گردانی، خنچه گردانی، گهواره گردانی و به حرکت درآوردن کاروان اسب و شتر در سطح شهر و روستا ها از جمله آداب مردم نهاوند در ماه محرم و در زمره عزاداری های خاص این ماه است.

نظارت ۳۳ اکیپ ثابت و سیار دامپزشکی بر ذبح دام‌ آغاز طرح نذرواره حسینی کمیته امداد با پخت همزمان ۷۲ دیگ غذا در نیشابور نگاهى به آیین هاى محرم قزوین

سهرابی اظهار کرد: اوج زیبایی مراسم محرم در روستای تکه نهاوند است زیرا مردم و جوانان این روستا ۱۰ روز مانده به ماه محرم نمایشگاه بسیار بزرگی را به سبک معماری قدیم از خشت، گل،سنگ و چوب به همراه خیمه که یادآور خیمه‌های امام حسین (ع) در کربلاست برپا می کنند.

عضو شورای هیات مذهبی نهاوند گفت: در روستای تکه با قربانی کردن بیش از ۶۰ راس گاو ،گوسفند و شتر با نان محلی، آبگوشت، دوغ و حلیم هر روز از عزاداران امام حسین (ع) پذیرایی می‌شود. توزیع نذری شربت، شیر محلی، خرما، کشمش، گوشت نذری، جمع آوری کمک برای افراد نیازمند و امورات روستا از جمله مراسم‌ این روستا در ماه محرم است.

او بیان کرد: روشن کردن فانوس، مشعل، شمع، پوشیدن لباس علی‌اصغر شیرخواره، نذر گهواره علی اصغر، نذر و روضه، علم‌گردانی، سبز پوش کردن سقا با مشک در بین دسته جات سینه زنی از جمله رسم و رسومات این ماه در نهاوند است.

عضو شورای هیات مذهبی نهاوند اظهار داشت: گل مالی کردن سر و لباس به نشانه عزای سنگین با آوردن خاکی قرمز رنگ از تپه های نزدیک به روستای تکه و تبدیل آن با گلاب به صورت گل اوج ارادت مردم به حضرت امام حسین(ع) است.

علی ترکاشوند کارشناس هیئت های مذهبی نهاوند اظهار داشت: سینه زنی و زنجیرزنی یکی از سنت های دیرینه در نهاوند است که توسط گروه هایی از مردم در قالب هیئت های عزاداری ساماندهی می شود و در نقاط معینی از سطح شهرها و روستاها مانند امامزاده ها حرکت کرده و با نوحه خوانی رهبر گروه به عزاداری می‌پردازند.

بیش از۳۲۰هیئت مذهبی ویزه خواهران و برادران در نهاوند فعال است

او گفت: در شهرستان نهاوند بیش از ۳۲۰ هیئت مذهبی ویژه خواهران و برادران داریم که نزدیک به ۲۸۰ هیئت ثبت شده مربوط به برادران و ۴۰هیئت نیز مخصوص خواهران است که در بیشتر نقطه شهری و روستایی به عزاداری می‌پردازند.

ترکاشوند افزود: برپایی جلسات ختم قرآن و زیارت عاشورا منبرهای روضه، سخنرانی و مداحی در تعدادی از خانه های قدیمی روستا و شهر وجود دارد، درست کردن علم ۴۰ تیکه سیاهپوش کردن سردر منازل و خانه ها و محلات از دیگر آیین های مردم نهاوند است.

خواندن ادبیات حماسی محرم یک رسم در روستا های نهاوند است

کارشناس هیئت‌های مذهبی نهاوند عنوان کرد: در شهر نهاوند در روزهای اول و دوم ماه محرم زیارت عاشورا روضه حضرت مسلم و در روز سوم و چهارم روضه حر بن ریاحی، روز پنجم روضه حضرت ابوالفضل(ع)، روز ششم روضه حضرت علی اکبر(ع) و حضرت قاسم (ع)، روز هفتم و هشتم روضه حضرت قاسم و حبیب بن مظاهر و در روز نهم و دهم محرم چگونگی حادثه واقعه عاشورا برای مردم روایت می‌شود.

او بیان کرد: در بعضی از روستاها شب‌های ماه محرم پس از عزاداری بزرگان و پیرمردان شعر و ادبیات حماسی در مدح امام حسین (ع) را به همراه نوحه برای  مداحان جوانان و مردم  را با نوا و سبک خاصی می‌خوانند.

این کارشناس مذهبی اظهار داشت: در دوران کرونا مراسم عزاداری نهاوند در دوسال اخیر در فضای باز منازل روستایی برگزار می شود که مهمترین آن در منزل سردار شهید حیدر سهرابی در روستای تکه است که این مراسم مخصوص بانوان است که بارعایت شیوه نامه های بهداشتی همراه با اهداء نذری به صورت بسته بندی انجام می شود.

گزارش از علی سهرابی